Sunday, April 10, 2011

PATHIEN HOUNA

PATHIEN HOUNA
(worship of G-d)

1. Mi khatin Pathien toh ama kikah ichan-geija kinaija kigamlat ham ti chu Tauna akuonin aki heetdoh theije. Hitobanga heetdoh theina chu lungthim pumpia taona le kipumpiehna jalin bou aki lhung thei in ahi. Hiche muh lhunna ding chun tauna’a kisei thucheng jousie ipi kiseina ham tile ipi adoi ham ti heet angaijin ahi.

2. Juda mi, kum13 lhingsa chieh pasal 10 (alhawm peena) lhing louva tau chu tauna bulhinga kisaanglou ahi. Hichea dinga chu numei simthei ahi puoi. Hinla, akhoh dungjuia mi khat seh achanga tau thei ahi thouvin ahi.

3. Nisieh’a tauna dinga kiguong phaat thum aumin, hiche haw chu: (i) Nilhah tauna (Arvit) {ahsi 3 akimu theija kuona khangkim gei sunga bawl thei}; (ii) Jingkah tauna (Shakharit) {khuo kimuthei akuona sun kim gei sunga bawl thei}; (iii) Sun tauna (Minkha) {Nilhangkai akuona nilhum gei tokaha bawl thei }.

4. Tauna a kisam thucheng hawhi miching-mithiem haw'n guntah le phatea a geel tuoh uva ahin guol tuoh u ahiin, hivhea hin vannuoi leisiet ading, Israel mipi ading chule ataupa mimal adinga ngaichat thei jousie apang suoh in ahi. Mipi le mimal dinga lhagau le tahsa ngaichat jousie hiche tauna thucheng haw hin achunkhawm suohin ahi.

5. Taona thum hawa a laimugil/sutpi chu "Amidah" ahin, Vangbuohna le thangvahna 19 kigawm khawma kiguoltuoh ahi. Hiche tauna hi Jerusalem Temple lam nga’a dinpuma gingdoh louva guh-thima kisei ahi.

6. Jingkah le Nilhah a tauna dinga kiguong sunga hin "Shema" simna ding thupieh khat miching hawn ahin jeplut uve. Hiche thubung (paragraph) thum hawhi Torah akuona kiladoh, nikhata thawnlou va 2 vei (iingkah le nilhaha) sei dinga kipie ahi. Hiche kisimna jieh chu Pathien leenggam dingle Athupieh haw dinga namkol/ngawngkol ipuoh ngachaatnao namdetna ahi. Athu haw chu:-"Shema" (Deut: 6 :4-9 } "V'haya lm Shamoah" (Deut: 11 : 13 - 21) chule "VaYomer" (Num: 15 : 37 - 41) ahiuvin, abungbul kipatna thucheng chu abung mina kimang jieng ahi

7. Jingkaha kisei "Shema" a hin phatthei-buohna (blessings) 2 (ni)aumin, hichechu "Yotzer Or" (Vah siema) le "Ahava" (ngai1utna) ahiuvin; chule anungjui "Geula" (Lhatdohna) kiti aum kitin ahi. Nilhah taunaa "Shema" dingin amasang ah phatthei-buohna ni - "HaMaariv" (Nilhah siema) le "Ahava" (Ngailutna) aumin, chule anungjui jong 2 mama aum kitne; chehaw chu -"Geula" le "Hashkivenu" (ei lup sah un) tihi ahi. Abul kipatna thucheng ham ahiloule athupi toh kituoh peen thucheng khat chu athupi mina kimang jieng ahi.

8. Jingkah tauna hin "Amidah" le "Shema" tailou tatma dang jong ahuopthain chechu Shema masanga kisei Vahchawina La, chule Amidah nunga kisei tauna le thumna aum kitne. Achaina in Torah simna aumin hichu Nini ni (Monday) le Ninga ni (Thursday) jingkah taunaa bou kisimjii ahi.

9. Tauna hawhi phatcchaa guoltuohsaa Taunabu (Siddur) a kikoi/ kisun ahi. Sim thiem ding daan ichanga awl-awla kithiemchuh angaije; mipi lah ahi phaatle mangang tah taha kisim ahijiehin mipi toh kituoha
simnal theina dinga ichanga kihabawl angaijin ahi. Hou va ilut (conversion ihi) masanga thiem masat ding aphai.

10. Taukhawmna hi houbung sunga mi thiem dawm khatin a lamkai (Cantor) jii ahi; ama chu mipi masangah adingin ngeitah (aw-sangtah) in, mipi jahthei dingin asim jiin ahi. Amidah jong amasan mi jousie'n guhthimin akiseijin, avel seina avaang lamkaipun mipi jah thei dingin agingin asim tai. Aki velseina jieh hi koitobang mi khat achanga tauna kisim theilou haw adinga seipiehna ahiin, amahaw chun Vaang buohna akisei sie lah "Amen" tia adawnbut theina diu ahi. Amidah ki velseina jieh dang khat chu "Kedusha" (Pathien min suhthienna/vahchawina) lamkai le mipi'n kituoh taha asei khawm theina diu ahi.

11. Sabbath le Kut nikhuo haw’a belap ding tauna aum kitne.Chehaw tailoujong tauna bulhing kibelap 2 aum kitiin, khat chu Sabbath, Lhathah chulc Kut nikhuo a aki seijin; adang khat chu Yom Kippur (Kithawi Ni) kichaina-in aki mange.

12. Juda mi khat hinkhuo hi asiempa Pathien thangvahna leh vangbuohnaa dimset ahi. Hiche thangvahana le phattheibuolma hawhi tahsa thila kipana le nopna imu tina kiseiji ahi, phatthei ichan sie le thangvahna kipie ji ahi. Thupieh lawikhat, ibawl masanga vangbuohna kisei masalawi aum kitin ahi.

13. Judate annehna dawkhaang chu Temple’a Maicham vetsahna ahijiehin thieng sela kawi jing angaije. Anneh jong hi neh masanga vangbuolmaa ki suthiengji ahi. Neh peetle Torah thua ki kihoulima, nehjou phaatle phatthei-buohnaa kichaiji ahi. Sabbath le Kut nikhuo hawa Pathien vahchawina La kisaa bu/anneh chu kijem-hawi ji-ahi.

14. Changlhah (Bread) panna an ineh dingle neh .masanga khut sawp ding ahi. nuolna bei khawn khata tui kisunga khut khat lang nivei gel kisawpa chule thangvahna "netilat yadayim" kisei ahi. Kamsunga changlhah hetlut masanga "Hamotzee Lakhem min HaAretz" ti thangvahna kisei masa ahi. Hichu "Leisiet akuona changlhah hin siemdoh pa" tina ahi. Nehjeu phaat tiengle kipahthu seina dang um kit ahi.

15.Theiga, Anche-louhing, nehle-chah, aki sahmin thaw/aki kan thaw, chule lengpitui le adang dang lei chunga keh hilou _ haw neh masang le nehjou nungsanga sei ding thangvahna chuom chuom aum in, chehaw chu Halakha bua kuona kithiemchuh angaije. Tauna-bu haw ah aki pie suoh nai.

16. Thil namtui jah phaat; von thah nei phaat; In-thah lut phaat; Thilkeu thah mawng mawng nei phaat; Guottum-nei kinhaw lhun phaat; thupha-thusie jah phaat; guolcha kimutuo phaat; nau-pien phaat; thil kidang tuokhah phaat; sietna akuona hawidohna phaat chule adang danga dinga kiguong tauna le kipah-thuseina chuom chuom aum suoh keijin ahi. Hiche haw chu Tauna-bu hawah aumin, phatea kithiemchuh angai in ahi.

17. Jingthaw a sriding tauna (phatthri-buohna) chu Birkhat HaShachar akiti in chejong chu Taona-bu ah aume.

18. Phaat tina mawh umlou thil/thusuoh - Kawlphe, Vaan-ging, Lhagui suoh ,Kum khat dinga hung pahdoh thingkung, Twikhanglien (Ocean), Miching-mithiem, Leng-le-lal , Mun/Gam hawi le kidang haw muphaat le tuoh khah phaat tienga seiding thangvahna chuom chuom aum suoh keijin ahi. a Lha thah nikhuo a seiding thangvahna jong achuom beh in aumin ahi.

19. Thupieh phabep- ibawl masanga thangvahna sei masat ding aume-Tefillin vei phaata sei ding, ekawt phunga Mezuzah tah phaata sei ding, Tzitzit kisil ding kuona seiding, Chawl sawlou chaanglhah neh phaata sei ding, Lhambuh sunga neh/dawn phaat tienga seiding aum suoh keije. Hiche haw jousie hi hoitah a het angaijin ahi.

20. Numei jong pasal haw tauna (Minyan) ah apang thei un ahi. A changseh uva a tau diu jong aki jahda dieh puoi.

21. Hoilai hile, Synagogue hihen, mun chuom dang hijieng jongle tauna mun chu dan-ni in aki khenin, numei le pasal achuom chieh in atau jiuve.


  © Blogger template 'A Click Apart' by Ourblogtemplates.com 2008

Back to TOP