Sunday, April 10, 2011

TORAH LE THUPIEH HAW

TORAH LE THUPIEH HAW.
(Torah and Commandments).

1. Juda hinkhuo kingahna (foundation) chu Torah le Thupieh haw suhbulhitna hi ahi. Torah le Thupieh haw beija Juda khat hinkhuo um theilou ahi.

2. Torah kiti thucheng hin Biblea kisun keuseh bou ahuop ahi puo'n, kama kisei thucheng Mose hung ki pielhaa abaana akhang khanga Israel miching-mithiemte hung kipie suhpeh’a Talmud le Midrash’a hung ki khumlut haw jousie jong ahuop suohkei ahi.

3. Akhang-khanga hung kijih lekhabu atam lheh jieng ta'n, mihiem koimacha athu kisun jousie ching suoh jou aum puoi. Hi'nla, koitobang mi khatin Written le Oral Torah phatea ajil/asim levang Torah le Thupieh haw kingahna bulpi chu akhuoldoh theiin ahi.

4. Ni siea Torah simna/jilna ding phaat khendoh hi _ mi jousie'n abawl suohkei dinga lawm le pha ahi.

5. Halacha (Chiena daan) dungjui tah’a savun-lekhajiel (scroll) a mi jousie sim thei ding le thieng sela kisun Written Torah chu athien bang taha jabawl ding `angaije. Ahung kipuohdoh le ajanaa din ding, chawp ding chule kilawmtah a abawm/atuomna siem pieha ama ding guna kisiem kuong thieng sunga koi ding ahi.

6. Itiham khatna Torah chun sietna aneija sim dinga thieng talou nuolna uma ahung um tahjong le thilkeu sie dang banga mawh bawl ding ahi puoi. Siemphat 27 theilouva sie ahi tahle leibeela phatea khuma leinuoia vui ding ahi.

7. Torah scroll jihna dingin guntah’a (special) kisiem manchah hawle lekhatwi (ink) angaiin, ajih ding jong milhaam koi pou pouvin mohjih thei ahi puo'n, lekhajih daan le Torah chiedaan hawa thiemna i neija ngailutna thieng tah neihaw'n bou ajih theiju ahi.

8. Torah scroll hi Synagogue sungah Nini ni (Monday) le Ninga ni (Thursday) in aki simin, chule Sabbath ni, Kut ni chule da ni nop ni'n jong akisim in ahi. Pasal pilhing l0 (sawm) saanga lhawm lou umnaa bou sim thei ahi.

9. Miching-mithiem haw'n Mose lekhabu 5 (nga) simchaina dingin Lhambuh Kut kichaini nikhuo (Simkhat Torah) chu anamdet tauve. Hapta siea sim ding le asim ding mi jaat Biblea kimelchihsa dungjuia kisimchaai ji ahi. Hiche baan hin Sabbath le Kut nikhuo haw ah Torah simjou phaat tieng Thiemgao lekhabu haw aki simtha jiin ahi.

10. Lekhabu dang (Apocrypha) haw, Christian le midang dang haw sut hi Juda chawndaan kala Bible’a ki khumlut ahiuve. Hitobang lekhabu haw hin chihna-thiemna le mihiemte thusim dawlah phatna le dihna nei jieng jongleu thiensuo a Torah scroll sim bang’a sim ding vaang ahi puove.

11. Jesu (Jesus) le aseijuite chule a missionery haw thusut/thujih chu pom hawi/pom taah ahi puoi; chule sim jong sim lou ding ahi; adihlouna photchilna dinga sim vaang phal ahinai.

12. Torah thienna le Israelte tahsan kingahna bulpi pom/kisaan lou le deiloute lekha sut chu sim/jil ding phal ahi puoi:

13. Jihsaa kipie Thupieh 613 aumin; hichea chun thupieh 7 (sagi) dang akibelap in, hiche kibelap lah’a chun Chanukah (khanukah) a thaumei vah dingle Purim a Megilah (Esther lekhabu) sim ding ajauve. Thupieh sagi kibelap haw chu puchawn- pachawna kuona kilhengdoh ahiuve.

14. Jihsa thupieh laha phabeppi chu ngaina daana moh jui jieng theilou lawi aumuve; ajiehchu Thiempu haw le Levite adinga kitum pieh ahiuve; ahiloujongle Jerusalema um Temple a bou manchah ding lawi ahiuve. Tu khanga mi jousie'n abawl thei dinga kipie Thupieh 140 tobang aume.

15. Thupieh haw laha jong adang saanga khoh jaw le lul jawhna nei lawi aum kitin, hiche haw chu : Torah sim/jil; Sabbath nit; lung thieng seela genthei kithuopina chule Israel gamsunga cheen - ti haw ahiuve. Chujongle bawl lou jieha thina gei lhun law ding hijongleng bawl lou hiel ding aum kitin; chehaw chu - Milim hou, Jawnthanhuoi chule Thisan Suo: haw hi ahiuve.

16. Thupieh phabep, mi jousie (Noah chate) a awngdoh umlouva nit suohkei diuga kipie lawi aum kitin, chehaw chu:-
  • Daan le Thudih (justice) chie sah ding.
  • Pathien sapsiet lou ding.
  • Milim hou lou ding.
  • Mihiem thisan suo lou ding.
  • Daan kala kitimatna nei lou ding. (Jawn lou ding)
  • Guchaat bawl lou ding chule 
  • Sa tha masanga aphe halkhat atlhah a neh lou ding.
Hou thuthiem lawikhat, hiche "Noah chate dan" kiti 7 haw chungvuma thupieh dang siembe lawi jong aum nalai uve.

17. "Noah cha" tia ki minvaw thei mi khatin hiche thupieh sagi hawhi ajuia ahile (nambawlnaa ajui hijieng jongle) namdang (gentile) mipha haw laha simtha hintin, Leisiet hung umding a chanmun nei intin, uasataha jaana leh vahchawina achan thei ahi. 18. Phaattum nei Thupieh haw (kiddush le matza nelma tailou) thudawla vaang angainain numei aki ngeh puoi.

19.Puchawn-pachawn toh kituoha bawl tailou, ( thupieh umsa haw belap ding phal ahi puo'n, chule aumsa haw laha kuona lahmang/paimang jong phal ahi puoi.

20. Thupieh ledoh theina thaneina chu Pathien giing-mi, daan dungjui tah’a Torah sima thiemna (scholarship) nei Rabbi haw khut’a bou uma ahi.

21. Daan thudawla heetthiem lou le lungsa-ihna nei jousie'n dawh dinga kingansie Rabbi khat kawma man-gang taha chie a alunggeel le athutahna ga hetdoh ding ahi.

22. Thupieh haw jui dih theina dingin chapan laija kuona kithiemchuh angaije. Hi'nla atah a thupieh ahin bawl patna dinga kingeh patna chu kum13 alhin apat bou ahi.

23. Hou chuoma kuoma hung lut (proselyte) jong Juda tah banga thupieh haw juikim dinga ngeh ahi'n ahi; chule ama jong hichan chu bawl ngapcha dinga akigin angaije. (Proselyte thu kijihna bung ven).

  © Blogger template 'A Click Apart' by Ourblogtemplates.com 2008

Back to TOP